Το Ωδείον Αθηνών είναι το αρχαιότερο μουσικοθεατρικό εκπαιδευτικό ίδρυμα της νεώτερης Ελλάδας. Διακρίθηκε για την ποιότητα, το εύρος του έργου του και την προσφορά του στη μουσική και θεατρική παιδεία του τόπου. Ο Μουσικός και Δραματικός Σύλλογος ‘Ωδείον Αθηνών – 1871’ ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 1871. Στο πρώτο καταστατικό του Συλλόγου καθορίζονταν ως σκοποί του η σύσταση Ωδείου, η συγκρότηση θεάτρου και η κατάρτιση δραματολογίου, η αποστολή υποτρόφων στο εξωτερικό, η απονομή βραβείων και η εκτέλεση συναυλιών και παραστάσεων, ενώ ο αμιγώς κοινωφελής χαρακτήρας που προσέδωσαν στο Σύλλογο τα ιδρυτικά του μέλη διατηρείται αναλλοίωτος μέχρι σήμερα.

Στον σχεδόν ενάμιση αιώνα λειτουργίας του, στο Ωδείο Αθηνών σπούδασαν ή δίδαξαν μουσικές προσωπικότητες διεθνούς εμβέλειας όπως ο Σπύρος Σαμάρας, ο Δημήτρης Μητρόπουλος, ο Νίκος Σκαλκώτας, η Μαρία Κάλλας, η Τζίνα Μπαχάουερ, η Αλεξάνδρα Τριάντη, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Λουκάς Καρυτινός, ο Δημήτρης Σγούρος και πολλοί άλλοι. Εδώ εκπαιδεύτηκε επίσης πλήθος άξιων μουσικών που στελέχωσαν τις συμφωνικές ορχήστρες της χώρας, ενώ η ίδια η σημερινή Κρατική Ορχήστρα Αθηνών αποτελεί την ιστορική μετεξέλιξη της Συμφωνικής Ορχήστρας του Ωδείου Αθηνών. Σημαντική υπήρξε η ιστορική συμβολή του Ωδείου Αθηνών στη διδασκαλία και καλλιέργεια της Βυζαντινής μουσικής, μέσα από την ίδρυση, το 1903, της Σχολής Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής, με σκοπό τη διάδοση και ανάπτυξη της μουσικής παράδοσης του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως στον Ελλαδικό χώρο. Η Σχολή αυτή, που συνεχίζει να λειτουργεί μέχρι τις μέρες μας, αναγνωρίστηκε το 1936 ως η μόνη ‘επίσημος της Εκκλησίας και του Κράτους Σχολή Βυζαντινής Μουσικής’.

Αλλά και στον τομέα της Δραματικής Τέχνης, το Ωδείο Αθηνών προσέφερε πολλά από το 1871 μέχρι σήμερα, μέσα από τη λειτουργία της πρώτης και αρχαιότερης Δραματικής Σχολής της χώρας, στην οποία δίδαξαν κατά καιρούς επιφανείς θεατράνθρωποι, όπως ο Αιμίλιος Βεάκης, ο Δημήτρης Ροντήρης, ο Κώστας Μουσούρης, ο Δημήτρης Μυράτ κ.ά.

Σήμερα το Ωδείο Αθηνών συνεχίζει να προσφέρει καλλιτεχνική εκπαίδευση υψηλού επιπέδου, αντιμετωπίζοντας ταυτόχρονα σημαντικές προκλήσεις σε ένα ιδιαίτερα δυσμενές οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Πράγματι, η συστηματική μείωση της ετήσιας κρατικής ενίσχυσης που δια νόμου λαμβάνει το Ωδείο Αθηνών, η οποία άρχισε ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 2000 ενώ επιδεινώθηκε σημαντικά στα χρόνια της οικονομικής κρίσης, δημιούργησε πολλές δυσχέρειες. Ταυτόχρονα, στον εκπαιδευτικό τομέα γίνεται πλέον αισθητή η αναγκαιότητα ριζικού εκσυγχρονισμού της προσφοράς του Ωδείου, ώστε οι σπουδές που προσφέρει να εναρμονίζονται εφεξής καλύτερα με τα δεδομένα και τις απαιτήσεις μιας ολοένα ανανεούμενης και εξαιρετικά ανήσυχης καλλιτεχνικής αγοράς. Όλα αυτά οδηγούν τη σημερινή Διοίκηση του Ωδείου Αθηνών αφενός μεν σε μια προσπάθεια ορθολογικής αναμόρφωσης και εξυγίανσης της εσωτερικής λειτουργίας του, αφετέρου δε στη συστηματική επαναδιατύπωση και τον εκσυγχρονισμό των όρων της συνολικής εκπαιδευτικής του προσφοράς στο πλαίσιο των πιο σύγχρονων καλλιτεχνικών συμφραζομένων.

Initially, the musical instruments that were taught there were limited to the violin and the flute, representative of the ancient Greek Apollonian and Dionysian aesthetic principles.^[1] Significantly, piano lessons were not included in the program. In 1881 its new German-taught director Georgios Nazos, in a move that was controversial at the time, expanded the conservatoire's program by introducing modern Western European-style instruments and theory material.^[2]

Among the musicians who have taught at the Athens Conservatoire are Constantine Psachos, Manolis Kalomiris, Felix Petyrek, Elvira de Hidalgo. Prominent personalities and artists who were taught at Athens Conservatoire include Spyridon Samaras (1875–1882), Maria Callas (1938), Dimitri Mitropoulos (1919), Nikos Skalkottas (graduated 1920), Gina Bachauer (graduated 1929), Mikis Theodorakis, Dimitris Sgouros, Loukas Karytinos.

The first Drama School in Greece was also founded in 1871 on the premises, with many prominent theater personalities were included in its teaching staff, such as: Aimilios Veakis, Dimitris Rontiris, Kostas Mousouris, Dimitris Myrat and others.^[2]

The institution also runs a Dance School which originated from the establishment of a rhythmic dance school in 1935, which however seized operations a few years after. The school reopened as a fully fledged Dance School in 2011 and in 2018 it gained an official professional accreditation status by the Greek Ministry of Culture.