“Τη βραδιά εκείνη επιστρέψαμε στο σπίτι μας, με τη συνείδηση
πως είχαμε εκπληρώσει ένα απλό κοινωνικό μας καθήκον”

Έτσι ένιωσαν η Αναστασία και ο Γεώργιος Βαφόπουλος όταν, μια βραδιά του Νοέμβρη του 1979, δήλωναν στο Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Θεσσαλονίκης ότι διαθέτουν ολόκληρη την περιουσία τους, απόκτημα σαράντα χρόνων δουλειάς, για την δημιουργία ενός πολιτιστικού κέντρου.  Ίσως, γιατί μόνον ένας Ποιητής και μία Δασκάλα νιώθουν τόσο απλά το κοινωνικό τους καθήκον.

Αποτέλεσμα αυτού του κοινωνικού καθήκοντος ήταν η δημιουργία του Βαφοπούλειου Πνευματικού Κέντρου.

Το Κέντρο κτίστηκε με χρήματα του ζεύγους Βαφόπουλου σε οικόπεδο που παραχωρήθηκε από τον Δήμο Θεσσαλονίκης,  στον Ανατολικό τομέα της πόλης, στην οδό Γ. Βαφόπουλου 3.  Το εν λόγω οικόπεδο επιλέχθηκε λόγω θέσεως ως το καταλληλότερο για το σκοπό αυτό.

Το Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο είναι ένα ενιαίο συγκρότημα που αποτελείται από δύο συνεχόμενα εξαώροφα κτίρια, συνολικού εμβαδού 4.000 τ.μ. Το Α’ κτίριο θεμελιώθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 1981 και εγκαινιάστηκε στις 29 Οκτωβρίου 1983.  Το Β’ κτίριο θεμελιώθηκε στις 8 Οκτωβρίου 1986 και εγκαινιάστηκε στις 7 Ιουνίου 1989.

Το κτιριακό συγκρότημα είναι διαρρυθμισμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να προσφέρεται για κάθε είδους πνευματικές, καλλιτεχνικές και εικαστικές  εκδηλώσεις. Περιλαμβάνει ένα Θέατρο (χωρητικότητας 180 ατόμων), μία αίθουσα πολιτιστικών εκδηλώσεων (χωρητικότητας 150 ατόμων) και τρεις εκθεσιακούς χώρους (δύο αίθουσες στον 5ο όροφο και μία αίθουσα στο φουαγιέ του Θεάτρου).

Αποτελεί Τμήμα της Διεύθυνσης Βαφοπούλειου και Πνευματικών Ιδρυμάτων  του Δήμου Θεσσαλονίκης και λειτουργεί με δύο γραφεία, Γραφείο Βιβλιοθηκών και Γραφείο Πολιτιστικών Εκδηλώσεων και Εικαστικών Τεχνών και λειτουργεί με προσωπικό ικανό να ανταποκρίνεται στις ειδικές απαιτήσεις των προγραμμάτων του.  Εποπτεύεται, σύμφωνα με το καταστατικό του, από εννιαμελή Εφορευτική επιτροπή, με πρόεδρο τον Δήμαρχο ή τον αντιπρόσωπό του.  Στα υπόλοιπα οκτώ μέλη, αντιπροσωπεύονται με εκπροσώπους τους όλες οι πολιτικές παρατάξεις που συμμετέχουν στο Δημοτικό Συμβούλιο, τα δε λοιπά μέλη είναι προσωπικότητες, που προέρχονται από τους χώρους της λογοτεχνίας, της μουσικής, των εικαστικών τεχνών, του τύπου και της επιστήμης της πόλης μας