Πλήρως χρωματικό Χιτζάζ ή Χιτζασκιάρ

Στην υποκατηγορία αυτή ανήκουν συνθέσεις στις οποίες η διαστηματική δομή αποτελείται από υπομονάδα χιτζάζ στη Βάση σε συνδυασμό με υπομονάδα χιτζάζ στην 5η βαθμίδα ή/και νικρίζ στην 4η βαθμίδα.

Θεμελίωση 4χόρδου χιτζάζ στην 5η βαθμίδα

Ενδεικτικό παράδειγμα: Το σύρε κι έλα αρχίνησα (Το σύρε κι έλα άρχισα) 

Δομή:

πλήρως χρωματική δομή (Χιτζασκιάρ)

Η σύνθεση Το σύρε κι έλα αρχίνησα αναπτύσσεται κυρίως στο κύριο 5χορδο χιτζάζ που θεμελιώνεται στη Βάση. Στο θέμα Β εμφανίζεται σύντομη μελωδική φράση σε ένα καθοδικό 4χορδο χιτζάζ με κορυφή την οκτάβα και θεμελίωση στην 5^η βαθμίδα. Η πλήρως χρωματική (με συνημμένα χιτάζ) διάταξη αποτυπώνεται στο ακόλουθο απόσπασμα.

Το σύρε κι έλα αρχίνησα [θέμα Β]

Παρατηρήσεις:

• Διαπιστώνουμε ότι παρότι η 7^η βαθμίδα είναι Ντο#, ως υποτονική χρησιμοποιείται η Ντο αναίρεση.
• Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι γίνεται χρήση της συγχορδίας bII (Eb) και όχι η bvii (Cm) παρόλο που η υποτονική σχηματίζει διάστημα τόνου με τη Βάση, φαίνεται δηλαδή να κατευθύνει την επιλογή της συγχορδίας η πλήρως χρωματική δομή που αναπτύσσεται από τη Βάση έως την 8^η.
• Χρησιμοποιείται επαναλαμβανόμενα η πτώση bII-I. Ενδιαφέρον έχει ότι το συγχορδιακό αυτό σχήμα χρησιμοποιείται για να τονίσει τις καταλήξεις στη Βάση και λειτουργεί ως ένα βαθμό «ανεξάρτητα» από τους φθόγγους της μελωδίας, καθώς σε αρκετά σημεία η συγχορδία bII υπερτίθεται πάνω από φθόγγους όπως το Ρε και το Λα, φθόγγοι οι οποίοι εμφανίζονται σε ισχυρά μέρη της μελωδίας και οι οποίοι δεν συμπεριλαμβάνονται στους φθόγγους της συγχορδίας bII (τρίφωνη αποτελούμενη από τους φθόγγους: Eb-G-Bb), όπως φαίνεται στα ακόλουθα αποσπάσματα.

Το σύρε κι έλα αρχίνησα [εισαγωγή]

Το σύρε κι έλα αρχίνησα [θέμα Α]

Σπήλιος Κούνας, Μουσικολόγος